درباره ظروف یک بار مصرف پلاستیکی چه می دانید؟

روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، طی اطلاعیه‌ای از شهروندان درخواست کرد جهت توزیع مواد غذایی و آشامیدنی تنها از ظروف یک بار مصرف استاندارد استفاده کنند.

این در حالی است که پیش از این مسئولان وزارت بهداشت و کارشناسان مختلف، بارها نسبت به استفاده از این ظروف هشدار داده بودند. واقعیت این است که این روزها استفاده از این نوع ظرف چنان متداول شده است که به سختی می‌توان دنیای بدون یک بار مصرف‌ها را مجسم کرد. 

علاوه بر آبمیوه فروشی ها، بستنی فروشی‌ها، پیتزا فروشی‌ها، سلف سرویس ادارات و دانشگاه‌ها، پای ظروف یک بارمصرف به میهمانی‌های خانگی هم باز شده است و بسیاری ترجیح می‌دهند هنگام پخش غذای نذری و در مراسم هایی مانند جشن تولدهای کودکانه دردسر شستشوی ظرف را به‌ کلی از برنامه حذف کنند و از بشقاب و لیوان‌های رنگارنگ پلاستیکی استفاده کنند.

طبیعی است که وقتی کالایی این چنین جای خود را در سبد خانوار باز می‌کند، با چند اطلاعیه بهداشتی مصرف آن محدود نمی‌شود، اما استفاده صحیح از این پدیده حداقل کاری است که می‌توان نسبت به آن امید داشت. ضمن اینکه استفاده از ظروف یک بار مصرف گاهی اوقات محاسنی هم به همراه دارد و اطلاعیه ی دانشگاه علوم پزشکی ایران دقیقاً به همین موضوع اشاره دارد:

«به منظور جلوگیری از مسمومیت‌های ناشی از آلودگی ظروف توصیه می‌شود جهت توزیع مواد غذایی و آشامیدنی از ظروف یک بار مصرف استفاده شود.» 

البته به نظر نمی‌رسد این توصیه دانشگاه علوم پزشکی ایران با اطلاعیه‌های قبلی وزارت بهداشت منافاتی داشته باشد که این گونه بود: 

«حتی المقدور در مکان‌هایی که ظرفشویی حداقل دو مرحله‌ای شستشو- آبکشی موجود و امکان شستشوی صحیح و ضد عفونی مناسب وجود دارد، توصیه می‌شود ظروف شیشه‌ای (پیرکس)، استیل و چینی سالم بدون ترک خوردگی و لب پریدگی به جای ظروف یک بار مصرف مورد استفاده قرار گیرند.» 

ظرف شفاف به‌علاوه ی غذای داغ مساوی ‌است با سرطان
اگر به هشدارهای کارشناسان در مورد ظروف یک بار مصرف دقت کنیم، متوجه می‌شویم که فصل مشترک تمام این اطلاعیه‌ها یک جمله است: ظروف یک بار مصرف بی‌رنگ و شفاف فقط برای غذاها و نوشیدنی‌های سرد مناسب هستند و نباید برای نوشیدنی‌ها و غذاهای داغ استفاده شوند. همچنین ظروف یک بار مصرف سفید رنگ و فوم دار برای مواد غذایی سرد، گرم و مرطوب مناسب هستند، ولی برای مواد غذایی داغ نباید استفاده شوند و استفاده از این ظروف مثلاً برای پیتزایی که در دمای 140 درجه سانتیگراد طبخ می‌شود، توصیه نمی‌شود. 

استفاده نابجا از ظروف پلی‌اتیلن(پلاستیکی) موجب آزاد شدن مواد آلی و ترکیبات شیمیایی موجود در دیواره ظروف و ورود آنها به داخل مواد غذایی می‌شود که مصرف آنها برای سلامتی مضر است و ممکن است مشکلات گوارشی و حتی بروز برخی بدخیمی‌ها در افراد را به دنبال داشته باشد. 
خسروی، کارشناس بهداشت محیط در این زمینه می‌گوید: «در ساخت ظروف یک بار مصرف، به منظور جلوگیری از شکنندگی ظروف، از مواد پلاستیکی لایزر استفاده می‌شود. بنابراین اگر در درون این ظروف آب جوش یا غذای داغ مانند آش ریخته شود، این مواد حل شده، وارد بدن می‌شوند و به دلیل داشتن ترکیبات خاص منجر به بروز سرطان‌های مختلف می‌شود. این خاصیت به خصوص در مورد ظروف یک بار مصرف شفاف که درصد بالاتری از مواد سرطان‌زا را دارا هستند و در جامعه کاربرد بیشتری هم دارند، بسیار حائز اهمیت است.»

اما نکته مهم دیگر در استفاده از ظروف یک بار مصرف به نوع رنگی این ظروف مربوط می‌شود که استفاده از آنها احتیاط بیشتری را می‌طلبد، چرا که اصولاً جنس یک بار مصرف‌ها به گونه‌ای است که توانایی نگهداری رنگ را ندارند و هنگام تماس با چای یا غذای داغ رنگ حل می‌شود و یک لایه از آن همراه غذا یا چای میل می‌شود. اما از آنجایی که خوردن رنگ در هیچ شرایطی توصیه نمی‌شود، اگر در میهمانی خود قصد استفاده از تکنولوژی‌های نوین را دارید، لطفاً به این بهانه رنگ به خورد خلایق ندهید!

استاندارد را فراموش نکنیم
اما علاوه بر انواع پلاستیک‌هایی که به عنوان ظروف یک بار مصرف در سرو چای یا غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند، دسته‌ای دیگر از این مواد به عنوان ظروف آشپزخانه، ظروف نگهداری غذا در یخچال، ظروف بسته بندی مواد غذایی به خصوص لبنیات مانند ماست و پنیر و همچنین بطری‌های آب معدنی استفاده می‌شوند که استفاده از این ظروف نیز مستلزم رعایت نکات ایمنی خاصی است. 

دکتر کشاورز، متخصص تغذیه، در این زمینه می‌گوید: «به طور کلی پلاستیک‌ها، پلیمرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه‌ای به نام مونومر تهیه می‌شوند. مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر هستند؛ در حالی که پلیمرها خنثی هستند و مشکلی ندارند. اما اشکال کار اینجاست که معمولاً در فرایند تهیه پلیمرها مقداری مونومر باقی می‌ماند. اگر این فرآیند اصولی و مطابق استانداردهای لازم صورت گرفته باشد، مشکلی برای سلامت افراد به وجود نمی‌آورد. برای همین در استفاده از پلاستیک‌ها به عنوان ظروف غذا باید بسیار محتاط بود و در ضمن به هرنوع پلاستیکی نباید مجوز بسته بندی مواد غذایی داده شود.» 

نکته دیگری که دکتر کشاورز به آن اشاره می‌کند، مطلبی است که استفاده کنندگان از ظروف هم باید به آن توجه کافی داشته باشند و ظروف یک بار مصرف پلاستیکی را حتماً از مراکز معتبر که از مواد اولیه مرغوب و مطلوب استفاده می‌کنند؛ تهیه کنند. 

اما در میان تمام انواع ظروف یک بار مصرف شاید بتوانیم از بطری‌های آب آشامیدنی به عنوان پرمصرف ترین انواع این ظروف نام ببریم. بطری‌هایی که در ماه‌های گرم سال حتی اگر حاوی آب معدنی نباشند، به طور مرتب از آب شهری پُر می‌شوند و درون یخچال قرار می‌گیرند تا آب خنک مصرفی خانواده را تامین کنند و در دیگر ایام هم برای نگهداری موادی چون آب لیمو و آب غوره مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دکتر کشاورز در زمینه استفاده از این بطری‌ها می‌گوید: «معمولا جنس این بطری‌ها از Pvc است که مشکلی هم برای سلامت انسان به وجود نمی‌آورد. اما اگر آب بیش از 6 ماه در این ظروف نگهداری گردد، آلوده می‌شود. بنابراین خانواده‌ها باید از استفاده مکرر این ظروف برای نگهداری آب در یخچال خودداری کنند.» 

طبیعتاً وقتی برای نگهداری آب استفاده طولانی مدت از بطری‌های یک بار مصرف توصیه نمی‌شود، هیچ عقل سلیمی حکم نمی‌کند که مواد ترشی مانند آب لیمو، آب غوره و سرکه را در طولانی مدت در این ظروف نگهداری کنیم؛ به خصوص که خاصیت اسیدی این مواد تاثیر بیشتری بر بطری دارد.

طریهای آب که به نظر بی گناه می آیند، آخرین جانوران سیاه اکولوژیستهای آمریکایی به شمار می روند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از سایت تی وی فایو فرانسه‎؛ آب در بطری اولین آلودگی ها معرفی شده اند.
از ابتدای تابستان امسال فراخوانها برای تشویق آمریکائیها به استفاده از شیر آب و ترک عادت استفاده از آب در بطری افزایش پیدا کرده است.
این کشور یکی از بهترین آذوقه گیری بطری در آب را در جهان داراست با گشایش «هفته جهانی آب» سازمان دهندگان کنگره که روز دوشنبه در استکهلم برگزار شد، یادآور شدند که در آمریکای شمالی هر روز 400 لیتر آب در بطری در مجموع، در برابر 10 لیتر آب در بطری برای اشخاص فقیر در کشورهای در حال رشد، مصرف می شود.
آمریکائیها روز به روز درخواست بیشتری برای آبهای در بطری می کنند بطوریکه این مصرف در 2006 به سبب سود 11 میلیارد دلاری افزایش پیدا کرده است.
رئیس تبلیغات انتخاباتی تأکید به مصرف آب از شیرآلات کرد و تأکید کرد که مردم نگران کنترل بیشتر آب توسط شرکتها هستند.
این گزارش می افزاید؛ آب معدنی یا غیر معدنی، در هر صورت آب در بطری گران تمام می شود، نیویورک تایمز خاطرنشان کرد که یک سال مصرف می تواند تا 10400 دلار در برابر 49 سنت فقط برای آب شیر آلات برسد.
مشکل دیگر هدر رفتن بسته بندیهاست که می بایست برای درست کردن بطریهای مصرف شده توسط آمریکائیها، 15 میلیون بشکه نفت در سال مصرف شود.
گفتنی است؛ شهردار سانفرانسیسکو تصمیم گرفته است، خرید آب در بطری را متوقف سازد و شهر نیویورک تبلیغات انتخاباتی گسترده ای را به راه انداخته تا ساکنینش را تشویق به نوشیدن آب از شیر آلات کند